Arddangosfa Bwerus i Godi Cymru ym Mangor
Ers mis Ebrill 2024, mae arddangosfa bwerus Cyngor Hil Cymru,, , wedi bod ym Mhrif Adeilad y Celfyddydau Prifysgol Bangor. Mae'r arddangosfa'n cynnwys straeon 27 actifydd sydd wedi bod, ac yn sy'n dal i fod, yn gweithio ar gyfer Cymru wrth-hiliol. Mae'r arddangosfa'n rhan o nod Llywodraeth Cymru i wneud Cymru'n wlad wrth-hiliol erbyn 2030. Isod, dyma drafodaeth bellach gan Dr Marian Gwyn, Pennaeth Treftadaeth a Dirprwy Gydlynydd Ardal Gogledd Cymru Cyngor Hil Cymru.
Yn 2020, fe wnaeth lladd George Floyd gan yr heddwas, Derek Chauvin, ysgogi dicter byd-eang, gan ysgogi protestiadau ledled y byd, gan gynnwys dros 35 yng Nghymru. Sefydlodd yr Athro Uzo Iwobi, Prif Swyddog Gweithredol (Race Council Cymru), Fforwm Polisi Cymru Mae Bywydau Du o Bwys (BLM) i fynd i'r afael ag anghyfiawnder hiliol ac i alluogi gweithredwyr Mae Bywydau Du o Bwys i gymryd rhan yn natblygiad Cynllun Gweithredu Gwrth-hiliaeth Cymru Llywodraeth Cymru.
Parhaodd achosion o hiliaeth, gan arwain at weithredu a galwadau am atebolrwydd. Ariannodd y Gweinidog Dawn Bowden y casgliad a dogfennu straeon yr ymgyrchwyr ledled Cymru. Mae BLM yn cynrychioli undod yn erbyn effeithiau niweidiol hiliaeth. Mae'r straeon yn amlygu'r frwydr barhaus dros degwch hiliol a chyfiawnder. Mae’r alwad am Gymru gynhwysol, barchus yn atseinio drwy’r naratif hwn, gan annog pawb i sefyll yn erbyn hiliaeth. Roedd lansio Arddangosfa Codi Cymru | BLM ar 21 Mawrth, 2024, yn Amgueddfa Sain Ffagan, yn foment hanesyddol gydag amrywiaeth o ffigurau nodedig yn bresennol. Yn eu plith roedd cyn-Brif Weinidog Cymru, Mark Drakeford, a lansiodd yr arddangosfa, ynghyd â gwesteion nodedig gan gynnwys Dirprwy Raglaw Gorllewin Morgannwg, Mr Philip Hunkin; Uchel Gomisiynydd Antigwa, Ei Hardderchogrwydd Karen Mae Hill, Nashima Begum o Lywodraeth Cymru, Cadeirydd y Gyfnewidfa Dreftadaeth a Diwylliannol; Gaynor Legall, Joyce Watson MS; Senedd Comisiynydd Cydraddoldeb Seneddol , Gweinidog Llywodraeth Cymru; Julie Morgan AS, Cyng Julie Sangani, Yr Athro Olivette Otele; Athro Ymchwil Nodedig mewn Cymynroddion a Chofio Caethwasiaeth, Cadeirydd Race Council Cymru; y Barnwr Ray Singh, Is-Gadeirydd Race Council Cymru; yr Athro Emmanuel Ogbonna, Dr Marian Gwyn; Pennaeth Treftadaeth, Dr. Andrew Williams o Brifysgol Caerdydd, Jane Richardson; Prif Weithredwr Amgueddfa Genedlaethol Cymru a Jacob Henry, Cyd-sylfaenydd Vibe Youth CIC, ymhlith personoliaethau dylanwadol eraill yng Nghymru. Bu'r digwyddiad yn llwyfan ar gyfer cyfarfyddiadau hanesyddol, lle bu arweinwyr y protestio’n ymgynnull, rhai yn cyfarfod am y tro cyntaf, gan ailddatgan eu hymrwymiad cadarn i Wrth-hiliaeth a'r nod o ddileu hiliaeth yng Nghymru erbyn 2030. Denodd y lansiad yn Sain Ffagan gynulleidfa o tua 4,000 mynychwyr a thros bythefnos yr arddangosfa, cofrestrwyd dros 49,996 o ymwelwyr.
Yn dilyn y lansiad, cychwynnodd yr arddangosfa ar daith ledled Cymru, a gynhaliwyd gan sefydliadau amrywiol. Cafodd ei arddangos ym Mhrifysgol Bangor o Ebrill 15fed hyd Fai 11eg, Prifysgol Aberystwyth o Ebrill 22ain hyd ddiwedd Mai, a phencadlys Heddlu De Cymru ym Mhen-y-bont ar Ogwr o Ebrill 19eg hyd Ebrill 24ain. Yn ogystal, fe’i harddangoswyd mewn dwy ysgol, Ysgol Harri Tudur ac Ysgol Greenhill, o Ebrill 25 hyd Ebrill 30. Mae’r arddangosfa wedi taro deuddeg gyda nifer fawr o gyfranogwyr, gan gynnig dirnadaethau a safbwyntiau gwerthfawr iddynt ar bwysigrwydd gwrth-hiliaeth ac arwyddocâd Mae Bywydau Du o Bwys.
Wedi ei dadosod ym Mhrifysgol Bangor, bydd yr arddangosfa yn cael ei harddangos yng Ngholeg Brenhinol Cerdd a Drama, Caerdydd. Mae adborth gan sefydliadau a gymerodd ran yn tanlinellu’r ddeialog ystyrlon a ysgogwyd gan yr arddangosfa, gan gyfleu’n effeithiol negeseuon pwerus ar Wrth-hiliaeth ac arwyddocâd y mudiad Mae Bywydau Du o Bwys. Bwriedir i’r arddangosfa barhau â’i thaith ledled Cymru ac mae’n croesawu cyfranogiad gan ystod eang o sefydliadau sy’n barod i groesawu a hyrwyddo’r neges hollbwysig pam mae bywydau Du o bwys a phwysigrwydd gwireddu Cymru fel gwlad Wrth-hiliol erbyn 2030.
